Spraak en taal

Mondspieren

De spieren in je mond en je lippen gebruik je om goed te kunnen praten en eten. Dat gaat meestal vanzelf.

Waarom werken de mondspieren soms niet goed?

Dit kan komen door:

een verstopte neus. Je kind kan de lippen niet goed op elkaar houden. Dan worden de lipspieren slapper.
zuigen op de speen of vingers. Dan blijft de mond open staan en gebruikt je kind de mondspieren niet goed.
korte tongriempjes of beschadigde mondspieren.

Door slappe mondspieren kan je kind moeite krijgen met het leren van klanken en kan je kind minder goed te verstaan zijn. Voor sommige kinderen is eten en slikken lastig. Ook kan je kind gaan kwijlen, slissen of tandenknarsen.

Hoe maak je de mondspieren sterker?

Door oefeningen te herhalen leren de spieren hoe ze de beweging moeten maken. Maar, forceer je kind niet en stop wanneer je kind het vervelend vindt.

Tips en oefeningen
Je kan verschillende oefeningen en spellen samen met je kind doen om de mondspieren sterker te maken:

Algemene oefentips

Vertel je kind waarom de oefeningen en spellen belangrijk zijn.
Doe de spelletjes regelmatig. Dan wennen de spieren snel aan de nieuwe beweging.
Oefen vaker een paar minuten in plaats van één keer een half uur.
Probeer elke dag een paar keer te oefenen.
Spreek een tijd af om samen te oefenen. Je kind kan zich niet altijd lang concentreren.
Beslis samen met je kind welke oefening je gaat doen.

Houd de oefeningen vol. Je ziet vaak al na drie of vier weken een resultaat.
Wissel de spellen af: nummer de spelletjes, gooi een dobbelsteen en doe de oefening van het nummer.
Geef complimenten en heb geduld.
Zoek naar creatieve momenten om te oefenen: zit je in de auto en zie je een paard in de wei? Doe het paard na en klak; sta je voor de spiegel? Trek even gekke bekken!; of doe tijdens het voorlezen de dieren na die je ziet.

Wanneer zoek je hulp?

Helpen de oefeningen niet na 3 maanden? Neem contact met ons op. We kunnen dan advies geven of je doorverwijzen.

Telefonisch spreekuur

Heb je een vraag? Bel of Whatsapp met een jeugdverpleegkundige.

Contact

Alle adviezen

Tips om de mond beter te leren sluiten en door de neus te ademen

Het liefst adem je door de neus. Dan krijg je schone lucht binnen en is er minder kans op ontstekingen en verkoudheid. Zit je kind vaak met de mond open en kwijlt je kind misschien ook? Dan kunnen deze oefeningen misschien helpen.

Leren de neus te snuiten
Ga samen voor de spiegel zitten, zodat jullie elkaar kunnen zien. Doe het volgende langzaam en duidelijk voor:

Adem door de mond.
Doe de lippen op elkaar.
Blaas vervolgens uit door de neus.
Herhaal dit, maar houd nu één neusgat dicht bij het uitblazen.
Oefen dit iedere dag.
Lukt snuiten niet? De neus ophalen, werkt ook om een schone neus te krijgen.

Ruiken

Laat je kind aan van alles ruiken. Bijvoorbeeld: bloemen, schone kleren, knoflook.
Maak er een spelletje van: ‘Ogen dicht. Wat ruik je nu?’.

Lippen op elkaar

Laat je kind een rietje tussen de lippen houden (niet tussen de tanden).
Doe dit bijvoorbeeld tijdens het voorlezen, puzzelen of tv-kijken.
Spreek samen een tijd af. Begin met 10 seconden en kijk of het steeds langer kan.
Tip: doe dit met het hele gezin aan de eettafel na het eten.

Liedjes neuriën of fluiten

Neuriën: de lippen zijn gesloten en ademen gaat door de neus.
Fluiten: je maakt een rondje van je lippen en moet je lipspieren goed aanspannen.

Tips om de lipspieren sterker en soepeler te maken

Blaas- en zuigspelletjes

Probeer te fluiten met of zonder fluitje: alle mondspieren worden aan het werk gezet.
Blaas op een muziekinstrument. Bijvoorbeeld een toeter, fluit of mondharmonica.
Blaas door een rietje. Soms lang, soms met korte stootjes, soms hard en soms zacht.
Blaas met een rietje bubbels in een glas water (doe dit boven de wasbak).
Blaas een kaarsje uit. Of blaas zachtjes tegen het kaarsje zodat hij net niet uit gaat.

Blaasvoetbal: blaas een watje of pingpongbal heen en weer over de tafel en probeer deze in het doel van de tegenstander blazen. Je kan dit ook in een bak water doen.
Zuig met een rietje water, vla of yoghurt op door een rietje. Begin met een dik rietje en probeer het later met een dun rietje.
Breng met een rietje water over van het ene kopje naar het andere.

Zuig met een rietje een stukje papier op. Houd het papiertje aan het rietje door te blijven zuigen. Stop het papiertje in het andere bakje. Maak er een wedstrijd van: wie kan het snelst de meeste stukjes papier verplaatsen?
Spreek de volgende woordjes hardop uit. Zet bij de p en de b je lippen heel stevig op elkaar. Bij de b worden je wangen een beetje bol: Pam, Pom, Pem, Pim, Pum, Bam, Bom, Bem, Bim, Bum, Paam, Poom, Peem, Puum, Baam, Boom, Beem, Biem, Buum.

Kijk hier hoe je een andere lipoefening kan doen: twee oefeningen voor de lippen.

Dagboekmethode

Gaan de oefeningen al goed maar zit je kind nog veel met de mond open? Dan kan je de dagboekmethode proberen. Je houdt samen in een schrift bij wanneer de mond open is en maakt afspraken om daarmee te stoppen. Op de pagina ademen door de neus lees je hoe het werkt.

Tips om kwijlen te verminderen

Bij kwijlen, loopt speeksel uit de mond. Het is normaal dat kinderen kwijlen als er tanden of kiezen door komen. Of als ze ingespannen iets aan het leren zijn, zoals lopen. Kwijlen kan ook komen doordat je kind slappe mondspieren heeft of niet goed kan slikken. Om kwijlen te verminderen kan je het volgende doen.

Speeksel wegvegen

Leer je kind wat “nat” en “droog” is.
Gebruik eventueel een spiegel om de mond te laten zien.
Leer je kind bewust te zijn van zijn natte mond.
Leer je kind om het speeksel weg te vegen met een doekje, pols/zweetbandje of mouw.

Bewust leren slikken

Laat je kind steeds een kleiner slokje water doorslikken, tot het alleen speeksel doorslikt.
Benoem het wanneer je speeksel ziet, en vraag je kind het door te slikken.

Leren de mond goed te sluiten en lipspieren te versterken

Afleren van duimen en zuigen

Lees hoe je een zuiggewoonte kan afleren op de pagina Duimen en zuigen.

Tips om de tongspieren sterker en soepeler te maken

Sommige kinderen houden de tong vaak onderin de mond of tegen de onderlip. Anderen praten met de tong tegen of tussen de tanden en gaan daardoor slissen. Soms knoeit een kind met het eten tijdens het doorslikken. Merk je dat jouw kind dit doet? Dan kan het goed zijn deze oefeningen te doen:

Voor kinderen onder de vijf jaar

Doe een rennend paard na! Het geluid van de hoeven klinkt als het klakken van je tong.
Loop als een paard de trap op.
Iedere keer als je een paard ziet (onderweg, op tv of in een boek) doe je het paardje na.
Klak een kort liedje en laat je kind raden welk liedje het is. Draai dan de rollen om!

Voor kinderen van vijf jaar en ouder

Duw met je duim achter je boventanden op de ribbeltjes.
Leg het puntje van je tong, het klak-plekje, op die ribbeltjes.
Doe de kiezen bijna op elkaar.
Doe de lippen losjes op elkaar.
Adem door je neus.
De rest van de tong ‘zuig’ je omhoog tegen het gehemelte.
Probeer nu héél langzaam te klakken, zodat je tong een paar tellen plat tegen het gehemelte blijft ‘geplakt’. Hoeveel tellen kan je dat volhouden?
Leer je tong om altijd op deze plek te liggen door er zo vaak mogelijk aan te denken.

Bekijk deze video om te zien hoe de klak-oefening werkt: klak met een dolfijn.

Als slissen niet overgaat
Slist je kind met 8 jaar nog steeds? Dan kan je contact met ons opnemen. De logopedist kan het dan met je bespreken.

Tips om tandenknarsen te verminderen

Soms gaan kinderen tandenknarsen tijdens het slapen door de drukte of spanning van de dag ervoor. Heeft je kind 's ochtends hoofdpijn? Dan kan het betekenen dat er sprake is van knarsetanden. Probeer uit te zoeken waardoor je kind gespannen is. Misschien kan je de spanning (deels) wegnemen.

Tip: je kan proberen om voor het slapen een paar keer een grote nep-geeuw te maken. Je kind zet de lippen daarna weer losjes op elkaar. Let op dat de kiezen niet op elkaar gebeten worden.